O`z bandasiga kitob nozil etgan va unda hech bir egrilik qilmagan Allohga hamd bo`lsin.

Uni to`g`ri qilgan; O`z huzuridan bo`ladigan shiddatli azobdan ogohlantiradigan; yaxshi amallarni qiladigan mo`minlarga, ularga go`zal ajr bo`lishi bashoratini beradigan qilgan Zotga.

(Ular) u(ajr)da abadiy qolguvchidirlar.

Va, Alloh O`ziga bola tutdi, deganlarni ogohlantirish uchun.

Na ularning va na ota-bobolarining bu haqda ilmi yo`qdir. Og`izlaridan chiqadigan so`z qanday ham og`ir. Ular yolg`ondan boshqani aytmaslar.

Ular bu so`zga iymon keltirmasalar, ehtimol, ularning ortidan taassuf ila o`zingni halok etmoqchi bo`larsan?!

Biz yer yuzidagi narsalarni, ularning qaysilari go`zalroq amal qilishini sinash uchun, zebu ziynat qilib qo`yganmiz.

Albatta, Biz uning yuzidagi narsalarni qup-quruq tuproqqa aylantirguvchimiz.

Kahf va bitik egalarini Bizning ajoyib oyat — belgilarimizdan deb o`yladingmi?!

Qachonki yigitlar kahfdan joy olganlarida: «Ey Robbimiz, bizga O`z huzuringdan rahmat bergin va ishimizni o`zing to`g`rilagin», dedilar.

Bas, kahfda ularning quloqlariga bir necha yillar (parda) urdik.

So`ngra, ikki guruhdan qaysi biri ularning turgan muddatini hisoblovchiroq ekanini bilish uchun ularni uyg`otdik.

Biz senga ularning xabarlarini haq ila qissa etib beramiz. Albatta, ular Robbilariga iymon keltirgan yigitlardir. Va Biz ularga yanada ziyoda hidoyat berdik.

Ularning qalblarini mustahkamladik. Qachonki turdilar, bas: «Bizning Robbimiz osmonlaru yerning Robbidir. Undan o`zgani hargiz iloh deya duo qilmaymiz. Agar shunday qilsak, nohaq so`zni aytgan bo`lurmiz.

Ana u qavmimiz undan o`zga xudolar tutdilar. Ularga ravshan hujjatlar keltira olarmikanlar?! Allohga yolg`on uydirgandan ham zolimroq kim bor», dedilar.

«Modomiki, ulardan va ular ibodat qilayotgan, Allohdan boshqa narsadan uzoqlashmoqchi bo`lsangiz, kahfdan panoh joy olingiz. Robbingiz sizga O`z rahmatini taratur va sizga ishingizda osonlik yaratur», dedilar.

Quyosh chiqqanida ularning kahfining o`ng tomonidan moyil bo`lganini, botganda esa, chap tomonidan qiyib o`tganini ko`rasan. Ular esa u(g`or)ning keng joyidadirlar. Ana shu ham Allohning mo`'jizalaridandir. Kimni Alloh hidoyatga boshlasa, o`sha hidoyat topguvchidir. Kimni adashtirsa, bas, hargiz unga irshod qiluvchi biron do`st topa olmassan.

Ularni uyg`oq deb o`ylaysan, holbuki, uxlab yoturlar. Ularni goh o`ngga, goh chapga ag`darib tururmiz. Itlari esa, ostonada old oyoqlarini cho`zib yotur. Gar ularni ko`rsayding, ortga o`girilib qochar va ulardan qo`rqinchga to`lar eding.

Va shunday qilib, ularni o`zaro so`rashlari uchun uyg`otdik. Ulardan biri: «Qancha qoldinglar?» dedi. Ular: «Bir kun yoki bir kunning ba'zisicha qoldik», deyishdi. «Qancha qolganingizni Robbingiz yaxshi bilguvchidir, shaharga biringizni ushbu pulingiz ila yuboring, nazar solib, yaxshi taomni tanlab, undan rizq keltirsin va diqqatli bo`lsin, sizni birovga sezdirib qo`ymasin», deyishdi.

«Chunki, agar ular sizni qo`lga olsalar, toshbo`ron qiladilar yoki o`z millatlariga qaytaradilar. Unday bo`lsa, zinhor va abadiy najot topmassiz», deyishdi.

Shunday qilib, Allohning va'dasi haq ekanini va qiyomat soatida shubha yo`q ekanini bilishlari uchun ularni (odamlarga) bildirdik. Endi esa, ular ishi haqida tortisha boshladilar: «Ularning ustlariga bino barpo qilinglar, Robbilari ularni yaxshi bilguvchidir», dedilar. Ishlariga g`olib kelganlar esa: «Ularning ustlariga, albatta, masjid qurib olurmiz», dedilar.

Hali ular: «Uchtadirlar, itlari to`rtinchilaridir», derlar. Va: «Beshtadirlar, itlari oltinchilaridir», deb g`aybga tosh otadilar. Va: «Ettitadirlar, itlari sakkizinchilaridir» ham derlar. «Robbim ularning sanog`ini yaxshi bilguvchidir. Ularni juda oz kishi bilur», degin. Bas, ular haqida tortishib yurma. Tortishsang ham, ochiq tortish. Ular haqida hech kimdan fatvo ham so`rama.

Zinhor bir narsani: «Buni ertaga albatta qilguvchiman», dema.

Magar: «Alloh xohlasa», degin. Qachonki unutsang, Robbingni esla va: «Shoyadki, Robbim meni bundan yaxshiroqqa yaqin bo`lishimga hidoyat qilsa», degin.

Va kahflarida uch yuz yil qoldilar va to`qqiz yil ziyoda ham qildilar.

«Ularning qancha qolganlarini Alloh yaxshi bilguvchidir. Osmonlaru yerning g`aybi Unga xosdir. U naqadar yaxshi ko`rguvchi va yaxshi eshitguvchi Zotdir. Ularga Undan o`zga do`st yo`qdir. Va U O`z hukmida hech kimni sherik qilmas», degin.

Senga Robbing kitobidan vahiy qilinganini tilovat qil. Uning kalimalarini almashtirguvchi yo`q. Undan o`zga hech qanday panohni topa olmassan.

O`zingni ertayu kech Robbilariga duo qilib, Uning yuzini iroda qiluvchilar ila sabr etib tut. Hayoti dunyo ziynatini xohlab, ulardan ikki ko`zingni burma. Qalbini O`z zikrimizdan g`ofil qilib qo`yganlarimizga va havoyi nafsiga ergashib ishi izdan chiqqanlarga itoat qilma.

Sen: «Bu haq Robbingiz tomonidandir. Bas, kim xohlasa, iymon keltirsin, kim xohlasa, kufr keltirsin», degin. Albatta, Biz zolimlarga devorlari ularni o`rab oladigan olovni tayyorlab qo`yganmiz. Agar yordam so`rasalar, eritilgan ma'dan kabi yuzlarni qovuruvchi suv bilan «yordam» beriladi. Naqadar yomon sharob va naqadar yomon joy!

Albatta, Biz iymon keltirgan va yaxshi amallar qilganlarning, go`zal ish qilganlarning ajrini zoye qilmasmiz.

Ana o`shalarga adn jannatlar bordir. Ostilaridan anhorlar oqib turadi. U yerda oltindan bo`lgan bilakuzuklar ila bezanurlar, shoyi iplardan yaxshi liboslar kiyarlar. Ular u yerda so`rilarda yonboshlagan holda bo`lurlar. Naqadar yaxshi savob va naqadar yaxshi joy.

Ularga ikki kishini misol qilib keltir. Ulardan biriga uzumlardan ikki bog` berdik va ularni xurmo ila o`radik va oralarida ekinzor qildik.

O`sha ikki bog` hosillarini bekami-ko`st berar va oralaridan anhor oqizib qo`ygan edik.

Uning mevasi bor edi. U o`z sherigi ila gaplashar ekan: «Mening sendan molim ko`p va odamlarim quvvatliroq», dedi.

U o`z bog`iga kirar ekan, o`ziga zulm qilgan holida: «Men buni hech qachon yo`q bo`ladi, deb o`ylamasman.

Qiyomat qoim bo`lmasa kerak, deb o`ylayman. Agar Robbimga qaytarilsam ham, albatta, bundan yaxshi oqibatni topaman», dedi.

Unga sherigi gaplasha turib: «Seni tuproqdan, so`ngra nutfadan yaratgan va inson etib rostlagan Zotga kufr keltirdingmi?!

Lekin men: «U Alloh mening Robbimdir va Unga hech kimni sherik qilmayman», deyman.

Bog`ingga kirganingda: «Allohning xohlagani, Allohdan boshqada quvvat yo`q», desayding. Agar meni o`zingdan molu dunyo va bola-chaqa jihatidan kam deb bilsang...

Shoyad, Robbim menga sening bog`ingdan yaxshirog`ini bersa, sening bog`ingga osmondan ofat yuborib, u sip-silliq tuproqqa aylanib qolsa.

Yoki suvi yerga singib ketib, sen uni talab qilishga qodir bo`lmay qolsang», dedi.

Va uning mevasi (halokat-la) o`raldi. O`zi esa, unga sarf qilgani hasratidan chapak chalib, bog`ida ishkomlar yiqilib yotganini ko`rib: «Qani endi Robbimga hech kimni sherik qilmaganimda», deb qolaverdi.

Unga Allohdan boshqa yordam beradigan guruh bo`lmadi, o`zi ham nusrat qozona olmadi.

Bunday maqomda haq nusrat Allohga xosdir. U yaxshi savobli va yaxshi oqibatli Zotdir.

Ularga dunyo hayotining misolini keltir. U, Biz osmondan tushirgan suvga o`xshaydi. Uning sababi ila yer nabototlari aralashib chiqdi. Bas, xashakka aylanib, uni shamol uchirib ketdi. Alloh har bir narsaga qodir bo`lgan Zotdir.

Mol-mulk, bola-chaqa hayoti dunyo ziynatidir. Boqiy qolguvchi solih amallar Robbing huzurida savob va umid jihatidan yaxshiroqdir.

Tog`larni yurgizadigan kunimizni va yerni yap-yalang`och ko`radigan kuningni esla! O`shanda ularni jamlaymiz va biron kishini qo`ymaymiz.

Va Robbingga safga tortilgan hollarida ro`baro` qilindilar. «Batahqiq, sizlarni avval qanday yaratgan bo`lsak, shunday Bizga keldingiz. Ammo siz Bizni hech joy va vaqt va'da qilganimiz yo`q, deb o`ylar edingiz», (deyildi).

Va kitob qo`yildi. Bas, jinoyatchilarni undagi narsadan qo`rqqan hollarida ko`rasan. Ular: «Voy, sho`rimiz qurisin. Bu qanday kitob, kichikni ham, kattani ham hech qo`ymay hisob qilibdi-ya», derlar. Va qilgan amallarini hozir holda topdilar. Robbing hech kimga zulm qilmas.

Farishtalarga: «Odamga sajda qilinglar», deganimizni esla. Bas, o`shanda ular sajda qildilar. Magar iblis qilmadi. U jindan bo`lgan edi. U o`z Robbining amridan chiqdi. Endi sizlar meni qo`yib uni va uning zurriyotlarini do`st qilib olasizlarmi?! Holbuki, u sizlarga dushman-ku! U, zolimlar uchun naqadar yomon badaldir.

Men ularni na osmonlaru yerni yaratishga va na o`zlarini yaratishga guvoh qilganman va adashtirguvchilarni yordamchi qilib olgan emasman.

U zot: «Sizlar Mening «sheriklarim» deb o`ylaganlaringizni chaqiring», degan kunida ularni chaqirdilar. Bas, ular javob bermadilar va ularning orasiga halokatgoh qilmishmiz.

Jinoyatchilar do`zaxni ko`rurlar va, albatta, unga tushuvchi ekanlariga ishonarlar va undan qochar joy topmaslar.

Batahqiq, bu Qur'onda odamlar uchun turli masallar bayon qildik. Inson, o`zi, ko`p tortishuvchi bo`lgan edi.

Odamlarni ularga hidoyat kelganida iymon keltirishlaridan va Robbilariga istig`for aytishlaridan faqatgina avvalgilarning sunnati kelishini yoki ochiq azob kelishini kutishlari to`sdi, xolos.

Biz Payg`ambarlarni bashorat berguvchi va ogohlantirguvchi qilib yuborurmiz, xolos. Kufr keltirganlar esa, botil ila munozara qilib, u bilan haqni yengmoqchi bo`lurlar. Hamda Mening oyatlarimdan va o`zlari ogohlantirilgan narsadan istehzo qilurlar.

Robbining oyatlari ila eslatilganda, ulardan yuz o`girib, o`zi qilgan(gunoh)larni unutgan kimsadan ham zolimroq odam bormi?! Albatta, Biz u(Qur'on)ni anglamasliklari uchun ularning dillariga pardalar va quloqlariga og`irlik qilib qo`ydik. Agar ularni hidoyatga chaqirsang ham, hargiz hidoyat topmaslar.

Va Robbing sermag`firat va rahim-shafqat sohibi Zotdir. Agar ularni qilgan kasblariga binoan olganida, azoblarini tezlashtirgan bo`lar edi. Lekin ularga va'da qilingan vaqt bor. U kelganda Undan o`zga panohgoh topmaslar.

Ana u shaharlarni ham zulm qilganlarida halok etganmiz va ularning halokatlariga vaqt belgilaganmiz.

Muso o`z yigitiga: «Ikki dengiz jamlangan joyga yetmagunimcha, yillarni o`tkazsam ham, yuraveraman», deganini esla.

Ikkovlon ikki (dengiz) jamlangan joyga yetganlarida, baliqlarni unutdilar. Bas, u dengizni teshib yo`l oldi.

U(er)dan o`tganlari zamon u yigitiga: «Tushligimizni keltir. Bu safarimizda charchoqqa uchradik», dedi.

U: «Buni qara, xarsangga (suyanib) joylashganimizda, men baliqni unutibman. Faqat shaytongina uni eslashimni unuttiribdi. Ajabo, u dengizga yo`l olibdi», dedi.

«Ana shu biz istagan narsa», dedi. Bas, kelgan yo`llaridan izlariga qaytdilar.

Bas, bandalarimizdan bir bandani topdilar. Biz unga O`z dargohimizdan rahmat va O`z tarafimizdan ilm o`rgatgan edik.

Muso unga: «Senga o`rgatilgan rushddan menga ham o`rgatmog`ing uchun senga ergashsam maylimi?» – dedi.

U: «Sen men bilan birga bo`lishga sabr qila olmassan.

O`zing xabarini ihota qilmagan narsaga qanday sabr qilasan», dedi.

U: «Inshoalloh, mening sabrli ekanimni ko`rursan va senga hech bir ishda osiy bo`lmasman», dedi.

U: «Agar menga ergashadigan bo`lsang, to o`zim zikr qilib aytmagunimcha, bir narsa haqida so`ramagin», dedi.

Bas, yurib ketdilar. Kemaga minganlarida, uni teshib qo`ydi. U (Muso): «Buni uning ahlini g`arq qilish uchun teshdingmi?! Juda g`alati narsa qilding-ku?!» – dedi.

U: «Senga, men bilan birga bo`lishga albatta sabr qila olmassan demabmidim?!» – dedi.

U: «Esimdan chiqqan narsa uchun meni jazolama, bu ishim uchun meni qiynama», dedi.

Bas, ular yurib ketdilar. To bir bolani uchratganida, uni o`ldirdi. U (Muso): «Birovni o`ldirmagan begunoh jonni o`ldirasanmi?! Juda munkar narsa qilding-ku?!» – dedi.

U: «Senga, sen men bilan birga albatta sabr qila olmaysan demabmidim?!» – dedi.

U: «Agar bundan keyin sendan yana bir narsani so`rasam, men bilan birodarlik qilmay qo`yaver. Batahqiq, men tarafimdan uzr(qabuli)ni oxiriga yetkazding», dedi.

Bas, yurib ketdilar. Qachonki, bir shahar aholisiga kelganlarida, uning ahlidan taom so`radilar. Ular ikkovlarini ziyofat qilishdan bosh tortdilar. Ikkovlari u yerda yiqilib ketay deb turgan bir devorni ko`rishdi. Bas, uni turg`izib qo`ydi. U (Muso): «Agar xohlasang, buning uchun haq olar eding», dedi.

U: «Bu men bilan sening oramizdagi ajrashishdir. Endi senga sabr qila olmagan narsa(lar)ning ta'viylini aytib beraman», dedi.

«Kemaga kelsak, u dengizda ishlaydigan miskinlarniki edi. Bas, men uni aybli qilishni iroda qildim. Chunki, ortlarida bir podshoh bo`lib, barcha kemani tortib olayotgan edi.

Endi bolaga kelsak, ota-onasi mo`min kishilar edi. Bas, biz uning ikkovlarini tug`yon va kufr ila ezishidan qo`rqdik.

Bas, Robbilari ularga uning badaliga undan ko`ra yaxshirog`ini, ahli solihroq va mehribonrog`ini berishni iroda qildi.

Devorga kelsak, u shahardagi ikki yetim bolaniki bo`lib, uning ostida ikkovlarining xazinasi bor edi. Ularning otalari solih odam edi. Bas, Robbing ikkovlarining voyaga yetishini va xazinalarini chiqarib olishini iroda qildi. Bu, Allohning rahmati ila bo`ldi. Men o`zimcha qilganim yo`q. Mana shu, sen sabr qila olmagan narsaning ta'viylidir».

Sendan Zulqarnayn haqida so`rarlar. «Sizga uning haqidagi zikrni tilovat qilurman», degin.

Albatta, Biz unga yer yuzida imkoniyat berdik va har bir narsaga (erishish) sababini ato qildik.

Bas, sababga ergashdi.

To quyosh botish joyiga yetganida, uning qora balchiq buloqqa botayotganini ko`rdi va uning oldida bir qavmni ko`rdi. Biz: «Ey Zul-qarnayn, yo ularni azoblaysan, yoki go`zallik-la tutarsan», dedik.

U: «Kim zulm qilgan bo`lsa, tezda uni azoblarmiz, so`ngra, Robbiga qaytarilar, bas, U zot ham uni munkar azob ila azoblar.

Ammo, iymon keltirib yaxshi amallar qilganlarga esa, ularga go`zal mukofot bordir va unga o`z ishimizdan osonini ayturmiz», dedi.

So`ngra, u yana sababga ergashdi.

To quyosh chiqish joyiga yetganida, uning bir qavm ustidan chiqayotganini ko`rdi. Ularga u(quyosh)dan to`siq bo`ladigan narsa qilmagan edik.

Ana shunday, batahqiq, Biz uning oldidagi narsaning xabarini ihota qildik.

So`ngra u yana sababga ergashdi.

To ikki tog` orasiga yetganida, ularning ortida biron gapni anglamaydigan qavmni ko`rdi.

Ular: «Ey Zulqarnayn, albatta, Ya'juj va Ma'juj yer yuzida buzg`unchilik qilguvchilardir. Biz senga xaroj bersak, biz bilan ularning orasida to`siq qilib berurmisan?» – dedilar.

U: «Robbim menga bergan imkoniyat yaxshidir. Bas, siz menga kuch ila yordam bering. Siz bilan ularning orasida bir devor qilajakman.

Menga temir parchalarini keltiring», dedi. Nihoyat, ikki tog` tomonlari ila barobarlashganda: «Dam uringlar», dedi. Nihoyat, u(to`p temir)ni o`tga aylantirgach: «Olib kelinglar, ustidan mis quyaman», dedi.

Bas, ular uning ustiga chiqa olmadilar, uni teshib ham o`ta olmadilar.

U: «Bu, Robbim rahmatidandir. Agar Robbimning va'dasi kelsa, buni yer barobar qilur. Robbimning va'dasi haqdir», dedi.

O`sha kuni ularni bir-birlari ila mavj urgan hollarida tark etdik va sur chalindi. Bas, ularning hammalarini jamladik.

O`sha kuni kofirlarga jahannamni ko`ndalang qilib ko`rsatdik.

Ular ko`zlari Mening zikrimdan pardada bo`lgan va eshitishga qodir bo`la olmaydiganlar edilar.

Yoki kufr keltirganlar Meni qo`yib bandalarimni valiy — iloh qilib olishni gumon qildilarmi?! Albatta, Biz jahannamni kofirlarga manzil etib tayyorlaganmiz.

Sen: «Sizga amallari yuzasidan eng ziyonkorlarning xabarini beraymi?

Ular bu dunyo hayotidayoq sa'yi-harakatlari botil bo`lgan, o`zlari esa, go`zal ish qilyapman, deb hisoblaydiganlardir», degin.

Ana o`shalar Robbilari oyatlariga va unga ro`baro` kelishga kufr keltirganlardir. Bas, ularning amallari habata bo`ldi. Qiyomat kuni ularga hech qanday vazn bermasmiz.

Shuningdek, kufr keltirganlari va Mening oyatlarim va Payg`ambarlarimni masxara qilganlari sababli ularning jazosi jahannamdir.

Albatta, iymon keltirgan va yaxshi amallarni qilganlarga Firdavs jannati manzil bo`lgandir.

Unda abadiy qolurlar va undan ko`chishni istamaslar.

Sen: «Agar dengiz Robbim kalimalariga siyoh bo`lsa-yu, unga o`z mislicha madad keltirsak ham, Robbim kalimalari tugashidan oldin dengiz tugab qolur», degin.

Sen: «Men ham sizlarga o`xshagan basharman. Menga, shubhasiz, ilohingiz bitta iloh ekani vahiy qilindi. Bas, kim Robbiga ro`baro` kelishni umid qilsa, yaxshi amal qilsin va Robbi ibodatiga birontani sherik qilmasin», degin.