Хьа-мūм.

Билгалчу жайнаца /дуй боу Аса/.

Оха хилийтина цунах Iаьрбийн /маттахь/ Къуръаншу /цуьнан хьукамех/ кхетийта.

Баккъалла а, иза (Къуръан) жайнан неначохь ду Тхан гергахь‚ лекханиг а ду‚ хьукаме дерг а ду /ша/.

Ткъа Оха шух ца тухуш буьтур бу хьехамшу тIаламза къам хили аьлла?

Мел /дукха/ пайхамарш бахийтина Оха хьалхалерачаьргахь!

Цхьа а пайхамар ца веана цаьрга цара иза сийсазвоккхуш бен.

Оха хIаллакбина царах /хьан къомал/ ницкъаца вуно чIогIа берш −дIадахана хьалхалерачеран масал.

Ахь цаьрга хаьттича‚ хьан кхоьллина стигланаш а‚ латта а‚ аьлла, цара аланне а эр ду хьуна: "Уьш кхоьллина Ша веза волчо‚ Ша хууш волчо (Дала)!"

Ишттаниг ву Иза хилийтина шуна лаьттах /вижа/ мотт‚ Ша хилийтина шуна цу чохь (лаьттахь) некъаш −шу нийсачу новкъахь хир дацара-те.

Ишттаниг а ву Иза Ша /тIетта/ доуьйтуш стиглара хи барамехь −Оха денбина цуьнца белла болу мохк. Иштта шу /кешнашкара/ арадохур ду /къематдийнахь/.

Ишттаниг а ву Иза Ша массо а хIума шиш-шишкхоьллина‚ Ша хилийтина шуна кеманах а‚ бежнех а шуна тIеховша хIуманаш

Шу дIанисдалийтан церан баккъаш тIехь‚ тIаккха аш хьехадан шайн Кхиош-кхобучун ниIмат шаьш царна тIехь дIанисделча‚ аш āла: "Вонах цIена ву И Ша тхуна хIара муьтIахь йина‚ тхуна цу тIехь ницкъ кхочур ма бацара.

Баккъалла а, тхо тхан Кхиош-кхобучуьнга дIадоьрзур долуш ма ду (къематдийнахь) ".

Цара ма хилийти Цунна Цуьнан лех цхьа дāкъа. Баккъалла а, адам билгала керста хили-кх.

Я Цо лаьцна Ша кхоьллинчух /Шена/ мехкарий‚ ткъа шу хаьржина кIенташца?

Царах цхьанна кхаъ баьккхича шаьш Къинхетам болчунна масал далийначуьнца−Iаржалой лаьтта цуьнан юьхь‚ халла оьгIазло юхаозаеш /и шена йоI хилар ца дезаш/.

Ткъа хазаллашкахь кхиънарг, ша къийсамехь /бакъдолчуьнца/ билгала ца яьлларг (зудастаг хуьлуьйту цара Далла)?

Цара хилийти маликаш‚ шаьш Къинхетам болчун леш долу‚ зударий. Уьш /хьоьжуш/ бара-те уьш (маликаш) кхуллучу хенахь? ДIаяздийр ма ду церан тешалла‚ цаьрга барт хоттур ма бу.

Цара элира: "Къинхетам болчунна лиънехьара‚ оха царна (маликашна) Iибадат дина хир дацара". Царна цуьнца цхьа а Iилма дац. Уьш бац харцлуьйш бен.

Я Оха жайна делла-те цаьрга цул (Къуръанал) хьалха, т1аккха уьш цуьнца чIагIбелларш а хуьлуш?

ХIаъ‚ цара элира: "Баккъалла а, тхуна карийна тхан дай цхьана дина тIехь‚ тхо церан лорах (тачча) дIанислуш ду".

Иштта ца вахийтира Оха хьол хьалха юьртахь цхьа а кхерамча цуьнан зовкх хьоьгучара олуш бен: "Баккъалла а, тхуна карийна тхан дай цхьана дина тIехь‚ тхо церан лорана (тачана) тIаьхьадаьзаш ду".

Цо (Мухьаммад пайхамара) элира: "Ткъа со веънехь шуьга шуна шайн дай шена тIехь карийначул вуно нийсачуьнца‚ /тIаккха а харцво аш со/?" Цара элира: "Баккъалла а, тхо шу (элчанаш) шеца даийтинчунна керста ду-кх".

Оха чIир ийцира цьаргара. Хьажал хьо‚ муха хили /дин/ харцдиначеран тIаьхье!

Дагадаийта! ИбрахIима аьллера шен дега а‚ шен къоме а: "Баккъалла а, со цIена ву аш шена Iибадат дечух.

Со кхоьллинчунна бен /дийр дац ас Iибадат/‚ баккъалла а, Цо со нисвийр ву".

Иза хилийтира цо шен тIаьхьенехь бухадуьсуш долу дош −уьш юхаберза там бара-кх.

ХIаъ‚ Ас бахам белира хIокхарна а‚ церан дайшна а цаьрга бакъдерг а‚ билгала элча а валц.

Шайга бакъдерг деъча‚ цара элира: "ХIара бозбуунчалла ду‚ баккъалла а, тхо цунна керста ду".

Цара элира: "ХIара Къуръан доссинехьара шина юьртара сийлахь-везачу стаге".

Ткъа уьш бу хьан Кхиош-кхобучун къинхетам буьйкъуш берш? Оха бийкъина царна юккъехь церан бахам дуьненан дахарехь‚ царах цхьаберш вовший тIехь даржашца лакхабехина‚ царах цхьаболчаьрга шайна вукхарга гIуллакх дайтархьама. Хьан Кхиош-кхобучун къинхетам дика бу цара гулдешдолчул.

Нах /берриге а/ цхьа умматца хилахьара, Оха хилийтина хир ма дара Къинхетам болчух цатешачарна церан цIеношна датонтхевнаш а‚ ламеш а‚ уьш шайна тIебовлуш болу.

Церан цIеношна неIарш а‚ уьш шайна тIетовжуш болу маьнганаш а /датох хуьлуьйтура бара Оха/,

/Кхин/ хазаллаша /лур яра Оха царна/. Иза дерриге а −дуьненан дахаран хIума бен ма яц. Эхарт хьан Кхиош-кхобучунна гергахь /Делах/ кхоьручарна ду.

Сов къинхетаме верг (Аллах1-Дела) хьехьорах гIовпал хилларг −Оха тIекхуссу цунна шайтIа, и цунна ца къесташ накъост а хуьлуш.

Баккъалла а, цара (шайтIанаша) дIатилабо уьш (шайн накъостий −адамаш нийсачу Делан) некъах‚ царна моьтту шаьш нийсачу новкъахь ду.

Шатхуна тIе кхаччалц‚ тIаккха эр: "Декъаза ма вала со! Суна а‚ хьуна а юккъехь малхбален а‚ малхбузен а юкъан геналла хиллехьара-кх! Ма вон накъост хили-кх /суна хьох, шайтIанах/".

Банне а пайда /шу дохкодавларх/ хир бац шуна тахана /къематдийнахь/‚ аш зулам дина. Баккъалла а, шу Iазапехь цхьана хир ду.

Ткъа ахь хозуьйту къораволчунна я нийсачу новкъа вуьллу бIаьрсадоцург‚ ша билгалчу тилар чохь хилларг?

Оха хьо дIакхалхийчи а −баккъалла а, Оха цаьргара чIир оьцур йолуш ма ю.

Я Оха хоьга гайтанне а гойтур ма ду Оха царна ваIда йинарг −баккъала а Тхо царна тIехь ницкъ кхочуш ма ду.

Ахь схьалаца хьайга вехьеца делларг. Баккъалла а, хьо нийсачу новкъахь ма ву.

Баккъалла а, иза (Къуръан) хьехам бу хьуна а‚ хьан къоме а‚ тIаьхьа хоттур ду шуьга.

Ахь хаттал Оха хьол хьалха элчанех баийтинчаьрга: "Оха хилийтиний-те Къинхетаме верг воцург /кхин/ делий, цара шайна Iибадат деш?"

Оха вахийтинера Муса Тхан аяташца ФирIавне а‚ цуьнан элашка а‚ цо злира: "Баккъалла а, со Iаламийн Ден элча ву".

Иза (Муса) шайга веъча Тхан аяташца‚ уьш царах (аятех) боьлу.

Оха ца гойту цаьрга цхьа а аят иза шел хьалхадаханчул доккхо долуш бен. Оха схьалецира уьш Iазапаца −уьш юхабоьрзур бацара-те /шайн тиларх/.

Цара элира: "ХIай бозбуунча! Деха тхуна хьан Кхиош-кхобучуьнга хьуна гергахь Цуьнан ваIдахилларг −баккъалла а, тхо нислур ма ду (оха иман дуьллур ма ду и Iазап дIадаьккхича).

Оха ай ма диннехь шайна тIера Iазап −цара бартбохо.

Кхийкхира ФирIавнас шен къомехь, элира: "Ткъа сан дац Мисран паччахьалла, хIара хиш суна (сан гIалина) бухахула лелаш долуш? Шуна ца го /сан сийлалла/?

Я со дика вац хIокхал‚ ша заIип волчу‚ талкхо (мотт тийсалуш) волчу?

Кхуьссинехьара цунна тIе дашон чIуг‚ я деънехьара цуьнца цхьана маликаш /цунах/ хуттаделла".

/Дукха/ дайа карийра цунна шен къам −уьш цунна муьтIахь хилира. Баккъалла а, уьш хилира песакъ нах.

Цара Тхо оьгIаздаьхча −Оха цаьргара чIир ийцира −хина бухабахийтира уьш берриге а.

Уьш хилийтира Оха хьалхабахна‚ масал хилла тIаьхьабогIучарна.

Марьяман кIантахмасал далийча, хьан къомо чIогIа гIовгIа йоккху /хазахетта/.

Цара элира: "Тхан делий дика бу я иза ву?" И (масал) ца далийра цара къийсамна бен. ХIаъ‚ уьш /харц/ къуьйсуш къам ду.

Иза-м (Марьяман кIант Iиса) веккъа лай бен вац‚ Оха ниIмат делла цунна‚ Оха хилийтина цунах масалИсраилан кIенташна.

Тхуна лууш делхьара, шун метта маликаш хуьлуьйтура дара Оха лаьттахь‚ /шу хIаллакдинчул тIаьхьа/ дуьсуш.

Баккъалла а, иза (Iиса пайхамар) сахьтан (къематдийнан) Iаламатду‚ аш янне а шеко ма елаш цуьнгахь. /Ахь āла цаьрга, хIай Мухьаммад/: "Суна тIаьхьадазалаш. ХIара бу /шуна/ нийса некъ."

Данне а шайтIано юьстах ма дохийла шу /бакъдолчух/. Баккъалла а, иза шуна билгала мостагI ма ду.

Iиса веъча билгалонашца, цо элира: "Со веана шуьга хьекъалаллица (хьекъал дахьаш)‚ шуна шеца хилпало йолу цхьадерш билгалдаха а. Делах кхералаш‚ суна муьтIахь а хилалаш.

Баккъалла а, Дела Иза ву сан Эла а‚ шун Эла а‚ Цунна Iибадат делаш. ХIара бу /шуна/ нийса некъ".

Хилпало хилира тобанийн шайна юккъехь. Ма /боккха/ бāла бу зулам диначарна лазаме долчу дийнанIазапах.

Уьш хьовсий-те шайга цIеххьана сахьт (къематде) даре бен, и шайна хаа ца луш?

ДоттагIий оцу /къемат/дийнахь вовшийн мостагIий хир бу, /цхьа Делах/ кхоьруш берш боцурш. /Ткъа цаьрга Дала эр ду/:

ХIай Сан леш! Кхерам бац шуна тахана‚ шу сингаттаме а хир дац:

Тхан аятех иман диллина хилла берш‚ /Тхан хьукамна а, Тхан омрана а/ муьт1ахьхилла берш.

ЧугIо ялсамани шу а‚ шун зударий-/цигахь шуна чIогIа/ хазахоьтуьйтур ду.

Царна тIехьийзар ма бу /кегий къонахий/ дашон хедаршца а‚ кедашца а. Цигахь синошна мел дезарг хир ду‚ бIаьргаш мел Iебарг а хир ду. Шу цигахь гуттар лаьттар ду.

Иза ялсамани ю шуна ирсана кхаьчна аш йина хилла Iамалш бахьанехь.

Шуна цигахь стоьмаш а бу дуккха а‚ аш царах буур а бу.

Баккъалла а, къинош динарш жоьжахатин Iазапехь гуттар а лаьттар бу.

И царах айдийр дац‚ уьш цу чохь /диканах/ догдиллина /хьере/ хир бу.

Оха зулам ца дина царна‚ делахь а, уьш хилира шаьш /шайна/ зуламхой.

Цара кхойкхура: "ХIай /жоьжахати/ долахь ерг! Далийтахьара тхо хьан Кхиош-кхобучо" Цо элира: "Шу лаьттар ду /лийр доцуш /".

Тхо деънера шуьга /дуьненахь/ бакъдолчуьнца‚ делахь а, шух дукхах- болчарна бакъдерг ца дийзира.

Я цхьа гIуллакх цхьалхадаьккхи цара (Маккин керстанаша элчанна дуьхьал)? Баккъалла а, Тхо ду /гIуллакхаш/ цхьалхадохурш (Оха хIаллакбийр бу уьш).

Я царна моьтту-те Тхуна ца хозу церан къайле а‚ шабар-шибар а. ХIаъ‚ Тхан элчанаш (маликаш) цаьргахь яздеш лаьтташ ду.

Ахь āла: " Сов къинхетаме волчунна (Делан) доьзалхо хилча‚ со цхьалгIа ву-кх /оцу доьзалхочунна/ Iибадат дечарах".

Вонах цIена ву стигланийн а‚ лаьттан а Да‚ Iаршан Да‚ цара дечу /харц/ сибатах.

Бита уьш къийса /харцдолчуьнца/ а‚ ловза а‚ шайна ваIда йина йолчу шайн /къемат/денна дуьхьалкхетталц.

Иза ву стиглахь а Дела‚ лаьттахь а Дела‚ Иза хьукаме верг а‚ хууш верг а ву.

Декъала ву Шена стигланийн а‚ лаьттан а‚ цу шиннан юккъехь долчун а паччахьалла дерг‚ Цуьнгахь ду сахьт хIоттаран Iилма а‚ Цуьнан тIе дIадерзор ду шу а.

Цара, Иза а витина, шайга кхойкхучеран долахь дац шапаIат‚ ша бакъдолчуьнца тешалла а диначуьнгахьбен, /и шаьш деш долу шапа1ат Делан пурбанца дуйла / шайна хууш.

Ахь цьарга хаьттича‚ уьш хьан кхоьллина аьлла‚ цара эр ма ду: "Дала". Муха Iехабина уьш /шайтIанаша/!

Цуьнга (Мухьаммад пайхамара Деле) элира: " Х1ай со Кхиош-кхобург (веза-воккха Дела)‚ хIара къам иман дуьллуш ма дац".

ДIаверза царах (уьш хьайца санна, во ма хила цаьрца)‚ āла: "Машар!" ТIаьхьа хуур ду царна.