Алиф-лам-мим-ра. ХIорш жайнин аяташ ду. Хьоьга хьан Кхиош-Кхобучуьнгара доссинарг – бакъдерг ду‚ делахь а, дукхахболу нах ца теша.

Дела ву ша стигланаш аййинарг шуна гуш г1ортораш а йоцуш‚ тIаккха ша дIанисвелла Иза Iарша тIехь. Малх а‚ бутт а муьтIахь бина Цо /Шен лен г1уллакхашна/ – дерриге дIасалела /шен/ тоьхначу хене. ГIуллакхна урхалла до Цо‚ аяташ билгалдоху Цо. Шу шайн Кхиош-Кхобучунна дуьхьалкхетарх /доггах/ теша мегар-кха.

Иза ву латта даржийнарг‚ цу тIехь лаьмнаш а‚ хиш а хилийтинарг‚ массо а стоьмех цунна (лаьтта) тIехь Цо хилийтина шишша тайпа. Буьйсане де хьулдойту Цо. Баккъалла а, цу чохь делилаш ду ойла ечу нахана.

Лаьттахь ул-уллохь дакъошду‚ кемсийн бошмаш ю‚ ялта ду‚ хурманаш ю цхьана ораман а‚ цхьана ораман йоцурш а‚ цхьа хи ду царна дуьллуш дерг. Царах цхьаерш вукхарал язъйина Оха яарехь. Баккъалла а, цу чохь делилаш ду-кх хьекъал долчу нахана.

Хьо цецвалахь‚ цецвоккхуш ду церан дешнаш: "Тхох латта хилча, керлачу кхолларна чохь хир ду тхо (юха а денлур ду тхо)?" Уьш бу шайн Кхиош-Кхобучунна керстаналла динарш‚ церан логех /тесна къематдийнахь/ г1оьмаш (буржалш) хир ду‚ уьш /жоьжахатин/ цIеран дай бу‚ цу чохь уьш гуттар лаьттар бу.

Хьо сихвеш ву цара вочуьнцадикачул хьалха. Царал хьалха а дIадахна масале таIзарш. Баккъалла а, хьан Кхиош-Кхобург Шегахь нахана гечдар долуш ву, церан зуламашка а ца хьоьжуш. Баккъалла а‚ хьан Кхиош-Кхобург чIогIаниг а ву бекхамца.

Цатешачара олу: "Шен Кхиош-Кхобучуьнгара цхьа делил доссийнехьара цуьнга!" Хьо дIахоуьйтург ву. ХIор къоман хьехамхо ву.

Далла хаьа хIор стечу дийнато /кийрахь/ лелорг‚ беран цIийнан гатдалар а‚ шордалар а. Массо а хIума Цунна гергахь /шен/ барамца ду.

Хьуламехь дерг а‚ гучохь дерг а хууш верг а‚ воккха верг а‚ лакхаваьлларг а ву Иза.

/Цу Далла/ цхьабосса ву шух дош къайладаьккхинарг а‚ и гучохь дитинарг а‚ ша буса хьуллуш верг а‚ дийнахь дIасалелаш верг а.

Цунна (адамна) хьалхахула а‚ тIехьахула а цуьнца цхьаьна д1асалелаш дершду‚ шаьш и Iалашвеш Делан омраца. Баккъалла а, Дала нахах долчух хIумма а ца хуьйцу, цара шаьш шайх дерг хийццалц. Далла нахана вониг лиъча, цунна духатохар дац‚ И воцург урхалчама вац царна.

И ву шуна кхерамций‚ догдахарций ткъес гойтуш верг‚ Цо кхиайо еза мархаш.

Цунна хастам барца тасбихь до стигал къовкъаро. Маликаша а /до Далла тасбихь/ Цунах кхерарца. Стелахаьштигаш оьхуьйту Цо‚ уьш Шена луучунна тIетуху, уьш Делан хьокъехь къуьйсуш а болуш. Иза – ницкъаца чIогIаниг ву.

Цуьнга ду бакъдолчун кхайкхар. И воцчуьнга кхойкхуш берш – цхьанна а хIуманца царна жоп лур дац цара‚ уьш тера бу хи тIе генара куьйгаш кховдинчух и шен бага кхачийта – ткъа иза ца кхочу цуьнга. Цатешачеран /шайн делашка/ кхайкхар ма дац тилар чохь бен.

Далла сужуд деш ву стигланашкахь а‚ лаьттахь а мел верг, лууш а, ца лууш а. Церан IиндагIаш а /ду Цунна сужуд деш/ Iуьйранна а‚ суьйранна а.

Āла /хIай Мухьаммад/: "Мила ву стигалийн а‚ лаьттан а Эла?" Āла: "Дела ву". Āла: "Ткъа, Иза а вуьтий, /Iибадат дан кхин/ накъостий лоьцу аш‚ шайн догIмашна а пайда а‚ я зен шайгахь доцу?" Āла: "Цхьатерра вуй ткъа бIаьрзениг а‚ бIаьрсадерг а‚ я цхьатерра дуй ткъа боданаш а‚ нур а?" Я цара Далла накъостий хилийтина‚ шаьш /халкъ/ кхоьллина, Цо кхолларх терра - царна и халкъах тарделла? Ахь āла: "Массо а хIуманан кхоллархову Дела. И ша цхьаъ верг а‚ ницкъ алссам берг а ву".

Цо доссийна стиглара хи– Iовраш ихира хершанашкахула шайн барамехь‚ Iовраша д1аяьхьира аййелла чопа. Цара цIергахь хазаллаш я кхин хIуманаш еш ягаечух а чопа ю цунах терра. Иштта даладо Дала бакъдолчун а‚ харцдолчун а масал.Чопа эрна дIагIо‚ ткъа нахана пайда беш дерг лаьттахь дуьсу. Иштта даладо Дала масалш.

Шен Кхиош-Кхобучунна жоп деллачарна хазаниг ду - (ялсамани). Цунна жоп цаделлачарна лаьттахь мел дерг хилча а‚ цуьнца кхин цул а‚ и цунах (Делан Iазапах кIелхьардовла) дIалур ма дара цара. Ма вон хьесап ду-кх царна! Церан чугIойла жоьжахати ю. Вон (дIавуьжу) мотт бу и!

Ткъа хьан Кхиош-Кхобучуьнгара хьоьга доссинарг бакъдерг дуйла хууш верг бIаьрса доцучух тера ву? Баккъалла а‚ дагадоуьйту хьекъал долчара‚

Шаьш кхочушъеш болчара Делан ваIда‚ ца бохош болчара барт‚

Шаьш вовшахтосушболчара Дала вовшахтаса аьлла омра динарг а‚ шайн Делах кхоьручара а‚ вочу хьесапах ларлучара а.

Шаьш собар диначара а шайн Кхиош-кхобучун юьхь езаш‚ ламаз хIоттийначара а‚ Оха шайна деллачу рицкъах а къайлаха а‚ гучахь а харжйиначара‚ шаьш вониг дикачуьнца духатухуш болчара а‚– царна ю-кх дахарантIаьхье -

Iаднанбошмаш. Царна чугIур бу уьш а‚ церан дайх а‚ зударех а‚ зуьрриетах а дика Iамал мел йинарг а. Маликаш тIедогIур ду царна массо а неIарехула /олуш/:

"Маршо ю шуна аш собар дарна". Ма дика ю дахаран тIаьхье!

Шаьш Делаца хилла ва1да, и ч1аг1ъйинчул т1аьхьа, йохош болчарна‚ Дала вовшахтаса аьлларг хедош болчарна‚ лаьттахь боьханиг даржош болчарна – царна неIалт ду‚ царна вон цIаду.

Дала рицкъ кховдадо Шена луучунна /шортта/‚ барам а бо. Баккхийбе уьш дуьненан дахарх. Дуьненан дахар ма дац, эхартаца дуьстича, цхьа хIуьмалгбен.

Цатешначара олу: "Цуьнга (Мухьаммаде) доссийна хиллехьара шен Кхиош-Кхобучуьнгара цхьа делил". Ахь āла: "Баккъалла а, Дала тилавала вуьту Шена луург‚ Цо нис ма во Шена тIе ша вирзинарг.

Ийман диллинарш а‚ шайн дегнашна Дела хьехаварца синтемхилларш а /нисбо Дала нийсачу новкъа/‚ ткъа Дела хьехаварца ца хуьлу дегнашна синтем?

Ийман диллинчарна‚ дика Iамалш йинчарна – зовкх хьегар а ду‚ хаза чугIойла а ю".

Иштта вахийтира Оха хьо умматна юккъе– цул хьалха а дIадахара умматаш – ахь царна дешархьама Оха хьайга ваьхьица делларг, уьш Къинхетам болчунна керстаналла деш а болуш. Ахь āла: "Иза сан Кхиош-Кхобург ву‚ И воцург кхин дела вац‚ Цунна тIетевжина со‚ Цуьнга ду сан тōба дар".

Къуръанца лаьмнаш леллехьара‚ я латта хедийнехьара‚ я цуьнца белларш бистхиллехьара /иза Делан омра хир дара – тIаккха а ийман дуьллур дацара цара/. ХIаъ. Делан ду-кх гIуллакх дерриге а. Ткъа ийман диллинчарна (х1инца а) ца хаьа‚ Далла лаахьара, нах берриге а Цо нисбина хирг хилар? Цатешачара шаьш динарг бахьанехь царна т1е ца буссуш ца соцу бāла‚ я церан цIийнан уллохь /буссу/ и Делан ваIда яллалц. Баккъалла а, Дала ца йохайо /Шен/ ваIда.

Хьол хьалха а сийсазбина элчанаш‚ Ас хан елла битира цатешарш‚ тIаккха Ас /Iазапца/ схьалецира уьш. Муха хилира Сан таIзар?!

Ткъа И Ша хIор синна цо шена карадинчуьнца ТIехIоьттинарг /тера ву кхечарах/? Далла накъостий хилийтина цара. Ахь āла: "ЦIерш яха церан! Я аш Цуьнга дуьйцур ду Цунна лаьттахь цахуург я т1ехула (деса) долу дош ду /и аш дуьйцург/?" ХIаъ‚ хаздина цатешачарна шайн хIилла‚ /нийсачу/ некъах баьхна уьш. Дала тилавала витинчунна цхьа а баьчча вац /и нисвалур волуш/.

Царна дуьненан дахарехь а Iазап ду‚ ткъа эхартан Iазап кхин а хала ду. Ма вац царна шаьш Делах (Цуьнан Iазапах) лардан цхьа а.

/Делах/ кхоьручарна ваIда йина йолчу /шен гIаланийн/ бухахула хиш оьхуш йолчу бешансурт ду: цуьнан даар гуттар а ду‚ цуьнан IиндагIа а /гуттар ду/. И ду /Делах/ кхоьруш хиллачарна хиндерг. Цатешачарна хинъерг /жоьжахатин/ цIе ю!

Оха шайга жайна делларш бакхийбеш бу хьоьга доссийначух. (Хьуна дуьхьалйевллачу мушрикех а, жуьгтех а лаьтташ хиллачу) тобанех ю цуьнан (Къуръанан) цхьадолчунна инкарло еш ерг а. Ахь āла: "Суна омра дина ас Далла Iибадат дан а‚ Цуьнца накъост ца лаца а. Ас Цуьнга кхойкху‚ Цуьнга ду сан дIаверзар а".

Иштта доссийра Оха и (Къуръан) Iаьрбийн /маттахь/ хьукма хилла. Хьо церан дезаршна тIаьхьахIоттахь хьайга Iилма деъначул тIаьхьа – Делехьара валиа вац хьуна‚ лардархо а вац.

Хьол хьалха а элчанаш бахийтира Оха‚ царна зударий а‚ зурриет а хилийтира Оха. /Тарлур/ дацара цхьанна элчанна аят даийта Делан пурбанца а бен. ХIор ханна а шен жайна ду.

Дала Шена луург дойъу‚ /Шена луург/ чIагI а до. Цуьнгахь жайнин нанаю.

Я Оха гайтаза дуьтур ду хьоьга Оха царна ваIда йинчух цхьадерш‚ я Оха хьо волуьйтур ву /уьш ца гойтуш/ – хьуна тIехь /хьайга Дала делларг нахе/ дIахаийтар ду‚ Тхуна тIехь хьесап дар ду.

Царнаца го-те Оха Латта жим-жимма эшош хилар шен йисташкара /бусалбанаша мушрикийн мехкаш схьабохуш шайначарех тухуш/? Дала до хьукма‚ Цуьнан хьукманна новкъарло ен ерг ма вац. И ву хьесапехь сиха верг.

Царал хьалха хиллачара а мекарло йира‚ Делехь ю мекарло ерриге а /нехан мекарлонаш йохо ницкъ/. Цунна хаьа хIор синна карадеш дерг. ТIаккха хуур ду керстанашна‚ хьанна кхочур ю /эхартахь хир йолу хастаме/ х1усам.

Цатешачара олу: "Хьо ваийтинарг вац ( хьо элча вац)"‚ ахь āла: "Кхачаме ду Дела теш хилар а суна а, шуна а юккъехь‚ шегахь жайнин Iилмадерг а".